Floor van Dijck

Begin april was het volop in het nieuws: Tweede Kamerleden Roald van der Linde (VVD) en Astrid Oosenbrug (PvdA) drongen bij minister Plasterk aan op meer uniformiteit in gemeentelijke websites. Verwarring alom. Willen, na alle decentralisatie van gemeentetaken, de Haagse politici nu weer een vinger in de gemeentepap? En waarom plotseling nu deze aandacht? inGovernment ging op bezoek bij de nog behoorlijk ‘verse’ Kamerleden Van der Linde en Oosenbrug om meer te weten te komen over hun plannen.

Wat is precies het probleem?
Van der Linde: ‘Ik begrijp vanuit maatschappelijke organisaties dat veel gemeentewebsites niet voldoen aan de webrichtlijnen. Gehandicapten kunnen zo niet bij de informatie die zij nodig hebben, zoals met name de informatie die hun eigen situatie betreft. Daarnaast hoorden Astrid en ik verbazingwekkende geluiden over de aantallen gemeentewebsites: 408 gemeenten en evenveel sites. Overal maatwerk. Dat moet efficiënter kunnen. Dus wij willen pleiten voor meer samenwerking tussen gemeenten wat websites betreft en zorgen dat ze voldoen aan de webrichtlijnen.’

Oosenbrug: ‘Tussen gemeentewebsites zie je veel verschillen. Je ziet dat bij gemeente A de paspoortaanvraag op een heel andere plek op de website staat dan bij gemeente B. En omdat mensen nog wel eens verhuizen, is het niet handig als ze dan steeds opnieuw een website moeten ontdekken. Er is bovendien nu totaal geen controle op gemeentewebsites. En met 408 gemeenten zijn dat er nogal wat. Je weet ook niet hoe het zit met de veiligheid van persoonsgegevens, of de veiligheidscertificaten van die sites nog kloppen. Daarnaast kregen we sterke signalen dat de webrichtlijnen niet worden nageleefd. Wij vonden dat daar iets mee moest gebeuren.’

Wat was de aanleiding om juist nu aandacht te vragen voor deze situatie?
Van der Linde: ‘Er lag al geruime tijd, al sinds de vorige minister, een brief bij ons waarin de aandacht werd gevraagd voor betere naleving van de webrichtlijnen bij overheidswebsites. Nu zijn we recent benaderd door een hele kluwen van belangenverenigingen, zoals de stichting Interaccessability, die ons wezen op de beperkte toegankelijkheid van gemeentelijke websites voor mensen met een handicap. Voor ons aanleiding om dit onderwerp op de agenda te zetten en bij de minister aan de bel te trekken.’

Oosenbrug: ‘Ik heb contact gehad met verschillende organisaties. Onder meer met de mensen van webrichtlijnen en organisaties van laaggeletterden; via hen kreeg ik signalen dat gemeentewebsites onvoldoende toegankelijk waren. Ik kreeg ook klachten uit gemeenteland, en veel bijval nadat ons plan bekend werd. Het is toch ook raar dat de ene gemeentewebsite 500.000 euro kost en de andere 200.000?’

Hoe moet het dan wel?
Van der Linde: ‘In 2017 moeten we alles elektronisch kunnen doen. Het gemeentehuis zou even “overbodig” moeten zijn als een postkantoor of een bank. Kortom, een plek waar je alleen in uitzonderingsgevallen naartoe hoeft. Maar dat moet dan voor iedereen gelden, ook voor mensen met een beperking. Voor mij is het allerbelangrijkste dat de elementaire dingen, zoals de online-dienstverlening, voor iedereen goed geregeld zijn.’

Oosenbrug: ‘Ik zou graag zien dat we toegaan naar één uniform formaat voor de dienstverlenende kant van gemeentelijke websites. Dat gaat dan puur om de motor, de achterkant, die weer gekoppeld kan worden aan de GBA. Dus dat het digitale loket van gemeenten gestandaardiseerd wordt, en ook alle persoonsgegevens gecentraliseerd, natuurlijk verspreid over verschillende servers. Dan hoef je die gegevens ook maar op één plek echt goed te beveiligen én heb je meer controle op die veiligheid; zo is de verantwoordelijkheid daarvoor ook geregeld. Ik denk dat gemeenten veel besparingen kunnen realiseren door die standaardisatie – plus dat het duidelijk is voor de burger. Natuurlijk kan elke gemeente er wel een eigen lettertype of kleur aan geven, als de indeling maar hetzelfde is, zoals bij Wordpress. Nogmaals, ik bedoel alleen het digitale gemeenteloket hè. Alle pr- en andere toeristische informatie of andere delen van de gemeentewebsites, daar heb ik het niet over. Maar ik wil de dienstverlenende kant en de promotionele kant van gemeentewebsites uit elkaar halen, omdat veel gemeentewebsites nu gewoon te verschillend en onoverzichtelijk zijn.
En wat de webrichtlijnen betreft: er is een Europese lijst waaraan websites moeten voldoen, maar in Nederland zijn daar allerlei eisen aan toegevoegd. Ik pleit ervoor om terug te gaan naar de Europese richtlijnen, maar ze dan wel na te leven. En dat nieuwe standaardplatform voldoet natuurlijk aan al die eisen, dus dan ben je als gemeente meteen klaar.’

Hoe zou u dat graag gerealiseerd zien?
Van der Linde: ‘Het huidige pakket aan eisen wat betreft webrichtlijnen is te uitgebreid. Ik ga de minister vragen eens kritisch te kijken naar die webrichtlijnen om zo te komen tot een werkbaar pakket maatregelen, waar websites dan ook wel echt aan moeten voldoen. En we moeten ernaar streven een model te vinden waarin gemeentewebsites “dezelfde” achterkant hebben, met dezelfde functionaliteiten. Het is tijd om eens goed naar elkaar te kijken: samenwerken bespaart geld. Ik zou graag zien dat de VNG deze handschoen oppakt en hiermee aan de slag gaat.’

Oosenbrug: ‘Het standaardplatform zal via een Europese aanbesteding moeten gaan. Maar we zitten nu toch al in de transitie van de GBA naar de Basisregistratie personen, dus zodra dat rond is, kan dat standaardplatform ook in werking. Gemeenten zullen wel zeggen dat het moeilijk en lastig is – maar daar ben ik niet van, ik ben van doen. Burgers hebben al jaren last van hoe het nu gaat, ik hoorde dat er in Nederland inmiddels 1,6 miljoen mensen met een beperking wonen. Het is gewoon goed dat voor deze groep echt iets gedaan wordt. En uiteindelijk kun je als gemeente toch alleen maar blij zijn als je aan alle richtlijnen voldoet?’

Moet je dat vanuit de Tweede Kamer willen regelen?
Van der Linde: ‘Ik ben een thorbeckiaan en zou de macht graag bij de gemeenten leggen, maar het verbaast me dat er ondanks de VNG-werkgroep zo weinig van de grond komt. De belangenverenigingen kloppen uiteindelijk bij ons aan, omdat ze niet alle gemeenten af kunnen. Plus: de kosten van gemeentelijke websites zijn niet inzichtelijk. Maar goed, het ligt nu bij de minister, en hij heeft toegezegd ernaar te gaan kijken. Dan heb je als Kamerlid resultaat geboekt.’

Oosenbrug: ‘KING bestaat al jaren, maar doet het schijnbaar niet goed als ik toch zo veel reacties krijg dat die gemeentewebsites niet voldoen. Dus daar ligt dan een rol voor mij als volksvertegenwoordiger om deze klachten terug te koppelen en de minister te vragen actie te ondernemen.’